عایق الکتریکی همان مواد نارسانا هستند که جریان برق نمیتواند به راحتی از آنها عبور کند. این مواد نقش حیاتی در ایمنی صنعت برق دارند؛ چراکه جلوی انتقال ناخواسته جریان را گرفته و از برقگرفتگی، آتشسوزی و آسیب تجهیزات جلوگیری میکنند. در واقع اگر سیم و کابلها بدون عایق باشند، استفاده از برق عملاً غیرممکن خواهد بود.
در این مقاله علاوه بر پاسخ به سوالاتی مثل «عایق برق چیست؟» یا «چه چیزهایی عایق هستند؟»، به معرفی انواع عایق الکتریکی و کاربرد آنها در صنعت سیم و کابل میپردازیم.
رسانا و نارسانا چیست؟
-
رسانا یا هادی برق: موادی مثل فلز مس و آلومینیوم که تعداد زیادی الکترون آزاد دارند و جریان برق به راحتی از آنها عبور میکند.
-
نارسانا یا عایق: موادی مثل پلاستیک، شیشه و چوب خشک که اجازه عبور جریان برق را نمیدهند.
به زبان ساده، عایق همان چیزی است که مانع عبور برق میشود و در پوشش سیم و کابلها استفاده میگردد.
عایق الکتریکی چیست؟
عایق الکتریکی مادهای است که مقاومت بسیار بالایی در برابر عبور جریان برق دارد. البته هیچ مادهای ۱۰۰٪ عایق نیست و اگر ولتاژ بسیار بالا به آن وارد شود، ممکن است رسانا شود.
وجه تمایز عایقها در مقایسه با رساناها، میزان مقاومت الکتریکی آنهاست. هرچه مقاومت بیشتر باشد، رسانایی کمتر خواهد بود.
چه چیزهایی عایق برق هستند؟
سوالی که بسیاری از کاربران جستجو میکنند این است که «چه چیزهایی عایق برق هستند؟». برخی از مهمترین نمونهها عبارتند از:
-
پلاستیک: رایجترین عایق در سیم و کابلها.
-
چوب خشک: عایق طبیعی، اما در صورت خیس شدن رسانا میشود.
-
شیشه: مقاومت بالا در برابر برق، کاربرد در تجهیزات خاص.
-
سرامیک: مناسب برای ولتاژهای بالا و تجهیزات فشار قوی.
-
لاستیک: در گذشته پرکاربرد، امروزه بیشتر جای خود را به پلاستیک داده است.
-
هوا: یک عایق طبیعی و رایگان که در خطوط برق فشار قوی استفاده میشود.
چرا باید از عایق الکتریکی استفاده کنیم؟
-
جلوگیری از برقگرفتگی
-
افزایش ایمنی محیطهای صنعتی و خانگی
-
مقاومت در برابر دما و حرارت
-
جلوگیری از آسیب تجهیزات برقی
عوامل موثر بر طول عمر عایق الکتریکی
-
میزان ولتاژ و فشار الکتریکی: هر عایق ظرفیت مشخصی دارد.
-
شرایط محیطی: رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی میتوانند عایق را تخریب کنند.
-
نصب اصولی: ضربه یا فشار مکانیکی میتواند باعث پارگی عایق شود.
انواع عایق الکتریکی
عایقها در سه گروه اصلی وجود دارند:
۱. عایقهای جامد
-
پلاستیک
-
سرامیک
-
شیشه
-
چوب خشک
۲. عایقهای مایع
-
روغن ترانسفورماتور (پرکاربرد در تجهیزات قدرت)
-
کاغذ روغنی آغشته به روغن
۳. عایقهای گازی
-
هوا (پرکاربرد در خطوط برق)
-
هگزا فلوراید گوگرد (SF6) برای تجهیزات ولتاژ بالا
عایقبندی سیم و کابلها
یکی از مهمترین کاربردها در، انواع عایق سیم و کابل است. در صنایع مختلف برای تولید سیم و کابل از مواد زیر استفاده میشود:
- PVC (پلی وینیل کلراید): پرمصرفترین عایق، مقاوم در برابر رطوبت و مواد شیمیایی، با قیمت مناسب.
- XLPE (پلیاتیلن کراسلینک شده): تحمل دمای بالا، مقاومت عالی در برابر جریان نشتی و مناسب برای کابلهای فشار قوی.
- PE (پلیاتیلن): مقاومت الکتریکی بالا و وزن کم، کاربرد در کابلهای مخابراتی و ولتاژ پایین.
- XLPO (اولفین کراسلینک شده): ترکیبی نوین با مقاومت حرارتی و مکانیکی بیشتر نسبت به XLPE.
- EPR (لاستیک اتیلن پروپیلن): انعطافپذیر، مقاوم در برابر حرارت و رطوبت، کاربرد در کابلهای خاص صنعتی.
🔗 پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر با محصولات، به صفحه کابل افشان و کابل آلومینیوم در سایت شاهین نوین مراجعه کنید.
هادی و نیمههادی در برابر عایق
برای درک بهتر اهمیت عایق، لازم است بدانیم:
-
هادیها مثل مس و آلومینیوم، برق را به راحتی منتقل میکنند و در تولید سیم و کابل کاربرد دارند.
-
نیمههادیها (مثل سیلیکون) خاصیت بینابینی دارند و رساناییشان قابل کنترل است.
انواع مواد پرکاربرد در عایق کابلها
-
PVC (پلی وینیل کلراید): پرمصرفترین عایق، مقاوم در برابر رطوبت و مواد شیمیایی، با قیمت مناسب.
-
XLPE (پلیاتیلن کراسلینک شده): تحمل دمای بالا، مقاومت عالی در برابر جریان نشتی و مناسب برای کابلهای فشار قوی.
-
PE (پلیاتیلن): مقاومت الکتریکی بالا و وزن کم، کاربرد در کابلهای مخابراتی و ولتاژ پایین.
-
XLPO (اولفین کراسلینک شده): ترکیبی نوین با مقاومت حرارتی و مکانیکی بیشتر نسبت به XLPE.
-
EPR (لاستیک اتیلن پروپیلن): انعطافپذیر، مقاوم در برابر حرارت و رطوبت، کاربرد در کابلهای خاص صنعتی.
جمعبندی
عایق الکتریکی همان مادهای است که از عبور جریان برق جلوگیری میکند و نقش اساسی در ایمنی تجهیزات برقی دارد. از پلاستیک و سرامیک گرفته تا روغن و هوا، هرکدام در شرایط خاصی بهعنوان عایق استفاده میشوند.
در صنعت سیم و کابل نیز، استفاده از عایق مناسب (مانند PVC و پلیاتیلن) تضمینکننده ایمنی و کارایی بالاتر محصولات است.
سیم و کابل شاهین نوین با بهرهگیری از بهترین مواد اولیه و استانداردهای جهانی، انواع کابلهای افشان، فشار ضعیف و کابلهای تخصصی را تولید و عرضه میکند.
