کابل سولار یا کابل خورشیدی یکی از حیاتیترین اجزای سیستمهای فتوولتائیک است. در یک پروژه خورشیدی، انتخاب کابل مناسب تنها بخش اول است؛ مرحلهی حیاتی بعدی، نصب صحیح و نگهداری مستمر آن است. حتی اگر از بهترین کابل خورشیدی استفاده شود، نصب نادرست یا نگهداری ضعیف میتواند راندمان را کاهش داده و منجر به مشکلات ایمنی شود. در این مقاله، قصد داریم بصورت فنی و عملیاتی به مراحل نصب، نگهداری و بررسی خطاهای رایج در سیمکشی سیستمهای خورشیدی بپردازیم تا شما (در نیروگاه یا پروژهی خود) با آگاهی کامل عمل کنید.
نکات مهم در نصب کابل خورشیدی
قبل از شروع نصب، مسیرهای کابل را دقیق مشخص کنید؛ نصب کابل سولار نیازمند دقت بالا و رعایت استانداردهای فنی است. هدف از نصب اصولی، کاهش تلفات انرژی، جلوگیری از آسیب فیزیکی و افزایش ایمنی در محیطهای داخلی و خارجی است. مراحل زیر، چارچوبی مناسب برای اجرای صحیح سیمکشی خورشیدی ارائه میدهند:
۱. انتخاب مسیر مناسب برای عبور کابل
کابلها باید از مسیرهایی عبور کنند که در معرض حرارت مستقیم، لبههای تیز، یا فشار مکانیکی نباشند. در صورت امکان از داکتها یا لولههای محافظ استفاده شود. در نصبهای بیرونی، باید از بستهای مقاوم در برابر UV و حرارت استفاده گردد تا کابل در اثر تابش خورشید آسیب نبیند.
۲. رعایت شعاع خمش مجاز
کابلهای سولار به دلیل ساختار چندرشتهای خود، انعطافپذیر هستند اما خم بیش از حد میتواند به عایق و هادی آسیب بزند. حداقل شعاع خمش معمولاً ۴ تا ۶ برابر قطر کابل است. رعایت این مقدار باعث افزایش دوام و جلوگیری از پارگی روکش در طول زمان میشود.
۳. استفاده از اتصالات و کانکتورهای استاندارد
در سیستمهای فتوولتائیک از کانکتورهای مخصوص مانند MC4 استفاده میشود که باید بهصورت کامل درگیر و قفل شوند تا از نفوذ آب، گرد و غبار و اکسید شدن هادی جلوگیری شود. هرگز نباید از کانکتورهای غیراستاندارد یا ترکیب برندهای متفاوت استفاده کرد، چون این کار احتمال داغ شدن و اتلاف انرژی را افزایش میدهد.
۴. جداسازی کابلهای DC و AC
کابلهای جریان مستقیم (DC) که از پنلها به اینورتر میرسند باید از کابلهای جریان متناوب (AC) خروجی اینورتر جدا باشند. این جداسازی از تداخل الکترومغناطیسی جلوگیری کرده و موجب افزایش ایمنی و عملکرد بهتر سیستم میشود. برای آشنایی دقیقتر با تفاوت این دو نوع کابل، پیشنهاد میشود مقالهی تفاوت کابل DC و AC در سیستمهای خورشیدی را مطالعه کنید.
۵. برچسبگذاری و مستندسازی
تمامی کابلها باید دارای برچسب مشخص با رنگ و شماره باشند تا در زمان سرویس یا عیبیابی، مسیرها بهراحتی قابل تشخیص باشند. رنگ قرمز معمولاً برای قطب مثبت و مشکی برای قطب منفی استفاده میشود.
روش نگهداری کابل سولار
کابلهای خورشیدی در محیط باز و در معرض؛ تابش UV، گرما، گردوغبار و سایر عوامل فرسایشی هستند، در نتیجه نگهداری اصولی کابلهای خورشیدی تضمینکننده عملکرد پایدار در سالهای طولانی است. این کابلها معمولاً برای بیش از ۲۵ سال طراحی میشوند، اما در شرایط اقلیمی مختلف، نیاز به بررسیهای دورهای نیز دارند.
۱. بازبینی دورهای کابلها
هر شش ماه تا یک سال یکبار کابلها باید از نظر آسیب فیزیکی، خوردگی، تغییر رنگ، یا ذوبشدگی بررسی شوند. اگر بخشی از کابل در معرض نور مستقیم خورشید یا باد قرار دارد، باید اطمینان حاصل شود که روکش هنوز انعطافپذیر است و ترک نخورده.
۲. تمیز کردن کانکتورها
در مناطق مرطوب یا غبارآلود، اتصالات ممکن است دچار اکسید یا آلودگی شوند. در چنین حالتی بهتر است از اسپریهای تمیزکننده مخصوص تجهیزات الکتریکی استفاده شود و هرگز از آب یا مواد شیمیایی خورنده استفاده نگردد.
۳. کنترل دمای عملکرد
افزایش دمای بیش از حد در نقاط اتصال معمولاً نشانه اتصالی ضعیف یا آسیب به هادی است. استفاده از دوربین حرارتی یا مولتیمتر در بازدیدهای فصلی میتواند به شناسایی نقاط داغ (Hot Spot) کمک کند.
۴. جلوگیری از عبور وسایل سنگین
در نیروگاههای زمینی، کابلها نباید در مسیر عبور افراد یا وسایل نقلیه قرار گیرند. فشار مکانیکی حتی در کوتاهمدت ممکن است باعث شکستگی هادی یا ترک در روکش شود.
اشتباهات رایج در سیمکشی خورشیدی
| اشتباهات | نتیجه احتمالی | راهکار پیشنهادی |
|---|---|---|
| استفاده از کابل برق معمولی بهجای کابل سولار | افت راندمان، پوسیدگی سریع در برابر UV و خطر آتشسوزی | استفاده از کابلهای استاندارد H1Z2Z2-K یا EN 50618 |
| اتصالات غیراستاندارد یا سفتنشدن کامل کانکتورها | افزایش مقاومت اهمی و داغ شدن مدار | استفاده از کانکتورهای MC4 اورجینال با ابزار مناسب |
| عدم جداسازی مسیر DC و AC | تداخل و نویز در مدار، احتمال برقگرفتگی | تفکیک فیزیکی مسیرها و استفاده از کابلکشی مجزا |
| بیتوجهی به شعاع خمش | آسیب به عایق و شکستگی داخلی | رعایت حداقل شعاع خمش مطابق مشخصات کابل |
جمعبندی
نصب و نگهداری صحیح کابل سولار نه تنها باعث افزایش راندمان سیستم خورشیدی میشود، بلکه ایمنی و دوام آن را در شرایط سخت محیطی تضمین میکند. با انتخاب کابلهای استاندارد، نصب دقیق و انجام بازدیدهای منظم میتوان اطمینان داشت که سیستم فتوولتائیک تا بیش از ۲۵ سال عملکردی پایدار و بیدغدغه خواهد داشت.
در سیم و کابل جهان شاهین نوین، کابلهای سولار مطابق با استانداردهای بینالمللی و با بهترین مواد اولیه تولید میشوند. کارشناسان فنی ما آمادهاند تا در زمینه انتخاب و نصب کابل خورشیدی، مشاوره تخصصی ارائه دهند.
